मनमोराचा पिसारा: कालिदासांचा हेमंत

मनमोराचा पिसारा: कालिदासांचा हेमंत
महाकवी कालिदासांची प्रतिभा नवनवोन्मेषशाली होती. निसर्गात रममाण होणारे कालिदास रसिक नजरेनं सभोवतालच्या जीवनाचं वर्णन करतात. बदलत्या ऋतुमानाप्रमाणे स्त्री-जीवन बदलतं. त्यांच्या हालचाली, आविर्भाव आणि अलंकार यामध्ये ऋतुमानातला निसर्ग प्रतिबिंबित होतो. कधी मीलनोत्सुक रमणी तर कधी विरहिणी, कधी कामुक तर कधी क्लांत. या सर्व भाववृत्तीला सामायिक ठरतो तो शृंगाररसाचा स्थायिभाव.
शृंगाररस म्हणजे मानवी जीवनातला आणि गात्रांमधला सदैव बहरलेला वसंत! कधी प्रत्यक्ष तर कधी कल्पनेमध्ये शृंगार हाच मानवी आयुष्यातला सहजप्राप्य आनंद, प्रिय व्यक्तीच्या सहवासातील शरीरसुख आणि मनोमीलन म्हणजेच ऋतुसंहार.. महाकवी आधी हेमंतात सर्वत्र आसमंतात विस्तारलेला निसर्ग पाहतात. ऋतूमधील सस्यशामल धरती पाहून म्हणतात-
बहुगुणरमणीयो योषितां चित्तहारी
परिणतबहुशातिल्या कुलग्राम सीम:।
सततमतिमनोज्ञ: क्रौञ्चमालापरीत:
प्रदिशतु हिमयुक्त: काल एष सुखं व:।।१९।।
अनेक गुणवैशिष्टय़ांनी बहरलेला हेमंत मनोहर वाटतो. स्त्रियांचे चित्त वेधून त्यांनाही आनंदित करतो. शामल धान्यानी गावांच्या अन् जानपदांच्या सीमा ओसंडून वाहात आहेत. सर्वत्र समृद्धी आहे. अशा रमणीय ऋतूमध्ये क्रौञ्चपक्षी सगळीकडे विहरत आहेत. असा हा हेमंत सर्वाना सुख देतो. कालिदासांची दृष्टी आता या सुरम्य ऋतूमधील रमणींकडे वळते.
यापूर्वीच्या ऋतूमध्ये (शरद) स्त्रिया शुभ्र रंगाचे पुष्पहार आपल्या पुष्ट स्तनमंडलांवर मिरवीत असायच्या; परंतु आता वातावरणातील गारव्यामुळे धवल रंगाच्या फुलांना चंदनी (की केसर?) रंगात बुडवून त्यांनी रंगीत हारांनी आपल्या स्तनांना सजविले आहे.
एरवी रमणी आपल्या नाजूक दंडांमध्ये बाजूबंद आणि कंकण धारण करतात. अंगाखांद्यावर स्तननितंबावर पातळ रेशमी वस्त्र परिधान करतात; परंतु थंडीच्या दिवसांत मात्र अशी विरल वस्त्रं त्यांना पुरेशी ऊब देत नसावीत. हेमंतामध्ये प्रमदानी इतर अलंकारणंही बदलली आहेत. शरदामध्ये कमरेवर रत्नजडित सुवर्ण मेखला नेसतात, पायामध्ये क्रौञ्चपक्षासारखा सुरेल कलरव करणारी नूपुर बांधत असत. आता त्यांच्या शरीरावर ना त्या मेखला रुळतात ना पायात पैंजण! परंतु रमणी हेमंत विरक्त झाल्यात असं समजू नये. त्या शृंृगाररसाचा परिपोष प्रत्यक्ष रतिसुखात अनुभवत आहेत. कालिदास म्हणतात-
 अन्या प्रकामसुरतश्रमखिन्नदेहा रात्रिप्रजागरविपाटलनेत्र पद्मास्त्रस्तांसंदेश लुलिताकुलकेश पाशा निद्रां प्रयाति मृदूसूर्यकराभितसा
शृंगाररसात रत झालेल्या रमणींचे देह आता थकले आहेत. रात्रभर रतिक्रीडा केल्यानं त्यांचे सुंदर कमळासारखे नेत्र आता लाल लाल झालेत. त्यांचे केशकलाप मुक्त झाले आहेत. रतिसुखात उत्तेजित झालेल्या प्रियकराने ते विस्कटलेले आहेत आणि खांद्यावर रुळत आहेत. आता सकाळच्या कोवळ्या सूर्यकिरणांच्या उबेत निद्रेच्या कुशीत विसावल्या आहेत.
महाकवी कालिदासांना हे सारं मोहक वाटतं. शृंगारातील नख आणि दंतक्षतानं दुखावलेल्या ओठ आणि शरीराला कुरवाळणाऱ्या स्त्रिया म्हणजे शृंगाराचा परमोच्च बिंदू..
मित्रांनो, असा हा हेमंत.. कालिदासांचा.


Manamoraca plumage: Hemant kalidasanca
Mahakavi kalidasanci talent navanavonmesasali. Only a playful nature loving that Kalidasa describes life around. Badalatam life-changing seasonal woman. Their movements, the emergence and garnish These rtumanatala reflect the nature. When milanotsuka ramani sometimes grass, sometimes erotic, but never exhausted. All this leads to bhavavrttila Share it srngararasaca sthayibhava.

Srngararasa of human life and gatrammadhala spring baharalela ever! When active, but when the idea of dressing enjoy easy of access is a human life, dear person sahavasatila sarirasukha and manomilana the rtusanhara .. Mahakavi environment extension before hemantata see everywhere in nature. Rtumadhila sasyasamala when called Earth
Bahugunaramaniyo yositam cittahari
Parinatabahusatilya kulagrama seam :.
Satatamatimanojna: krauncamalaparita:
Pradisatu himayukta: Yesterday esa and rickets: .. 19 ..
I am many gunavaisistayanni baharalela Hemant attractive. Fix the attention of women who rejoice. Shamal grain boundaries are flowing in the villages of Anwar janapadam abundant. Be the wealth. Such delightful seasons in krauncapaksi are viharata around. This gives them pleasure Hemant. Kalidasanci seeing this picturesque rtumadhila now turns ramaninkade.
Earlier in the season (autumn) of women have fat on your miravita stanamandalam white colored garlands; But now the atmosphere garavyamule white colored flowers sandalwood (saffron?) Dip the colors they decorate with colorful haranni your breasts.
Otherwise ramani hold your arm in a delicate dandam and bracelet. Angakhandya on stananitamba on the thin silk clothing apparel; But looked bored enough to give them vastram rare but cold days. Enough in pramadani have changed alankarananhi other. Sarada room in the jewel gold ring nesatata, were found in krauncapaksasarakha building anklet that chirp songs. Now painjana their feet, not on the body nor the belt rulatata! But do not think that ramani Hemant shock caused. Pariposa ratisukhata srmrgararasaca they are experiencing. Kalidasa called
  Using other prakamasuratasramakhinnadeha ratriprajagaravipatalanetra padmastrastansandesa lulitakulakesa Pasha nidram prayati mrdusuryakarabhitasa
Ramanince body are tired now based in srngararasata. Their beautiful kamalasarakhe red eye now after ratikrida overnight. Their kesakalapa are free. Are difficult to stimulate the beloved ratisukhata and rulata shoulders. Now visavalya side of the spring sun in the morning ubeta of sleep.
Mahakavi kalidasanna think this is the greatest winning. Srngaratila thoroughly and dantaksatanam dukhavalelya lips and body kuravalanarya women is srngaraca point too ..
Friends, this Hemant .. kalidasanca.